آشنایی با تاریخچه چای
ادویه چیست ؟
11 مهر 1400
ادویه های معروف کشورهای مختلف
17 مهر 1400آشنایی با تاریخچه چای
چای واژه‌ای است چینی که ابتدا در کشور چین و شمال هندوستان به کار برده شد و پس از گذشت زمان تقریباً با همان تلفظ وارد زبان فارسی شده است. نام این گیاه در گویش چینی جنوبی "چای" و در گویش چینی شمالی به صورت "تِی" تلفظ می‌شد و هر دو تلفظی از یک حرف چینی یگانه در چین قدیم می باشند.
بوته چاي براي اولين بار در چین و حدود پنج هزار سال پيش، شناخته شد كه علاوه بر مصرف خوراکی، براي مصرف رنگ آميزي به‌كار مي‌رفت. چاي كه در چين به‌طور خودرو و طبيعي يافت مي‌شود بعد از مدتي به‌عنوان دم‌كرده ایی شادی بخش ، به دربار پادشاهان و ثروتمندان راه يافت، و حتي تا اواخر قرن گذشته از نوشيدني‌هاي تجملي و گران‌قيمت بوده است.
با گذشت زمان و گسترش این نوشیدنی در اروپا، مردم اروپای غربی نام این گیاه را از چینیان شمالی (یعنی همان واژه تی) و مردم خاورمیانه و شمال آفریقا نام آن را از چینیان جنوبی (واژه چای) آموختند. بعد از چین و هند، این اروپایی ها بودند که ویژگی های این نوشیدنی فوق العاده را درک کردند و به سراغ آن رفتند، و هلندی ها بودند که در قرن هفدهم این کار را انجام دادند، در اروپا ابتدا چای را فقط در مغازه‌های عطاری عرضه می کردند.
تاریخچه چای در ایران
علاقه شدید مردم ایران به مصرف چای بر هیچکس پوشیده نیست. مشخص نیست ایرانیان چه زمانی اولین بار با این نوشیدنی آشنا شدند، ابوریحان بیرونی در کتاب الصیدنه اش که در نیمه اول قرن پنجم نوشته شده، جزئیاتی در خصوص گیاه چای و استفاده از آن به عنوان نوشیدنی در تبت و چین آورده‌است.با اینکه امروزه چای پرمصرف‌ترین نوشیدنی ایرانی‌هاست سابقه کشت چای ایرانی به حدود ۱۱۰ سال پیش بازمی‌گردد. البته مصرف چای سیاه در ایران از اواخر قرن پانزدهم و آغاز قرن شانزدهم شروع شده است اما کشت آن حدود یک قرن سابقه دارد.
امیرکبیر فراهانی نقش بسیار مهمی در ترویج چای در ایران داشته است، او از دولت فرانسه دو دست ظروف چای خوری، که شامل یک سماور نقره‌ای بود را خریداری کرد و با ایجاد شرایط لازم و اتخاذ تمهیدات و اختصاص یارانه دولتی به استادکاران شهر اصفهان توانست تولید تجهیزات لازم برای نوشیدن چای را بومی سازی کند. پس طبق چنین مشاهداتی می‌توان مطمئن شد که در آن زمان ایرانی‌ها با چای آشنا بوده‌اند.
قهوه نوشیدنی رایج ایرانی‌ها در زمان‌های قدیم بوده است اما به علت دوری ایران از کشورهای تولیدکننده قهوه و حمل‌ونقل سخت در آن زمان و از طرفی نزدیکی ایران به چین و هند و وجود جاده‌های مناسبی همچون جاده راه ابریشم، چای به سادگی جایگزین قهوه گردید.
شخصی به نام حاج محمد اصفهانی در سال ۱۲۶۱ هجری شمسی، کشت چای در ایران را آغاز نمود ولی موفق نشد. در سال ۱۲۸۵ هـجری شمسی، محمد میرزای چایکار ملقب به "کاشف السلطنه" که از او با نام پدر چای ایران یاد می شود و ژنرال کنسول ایران در هند بود بیان کرد که مقدار بسیاری ارز از کشور برای واردات چای مصرف می‌شود و می‌توان با کشت چای در داخل کشور یک منبع قوی اقتصادی به وجود آورد.
با اینکه هندوستان یادگیری فنون کشت چای را برای افراد خارجی ممنوع کرده بود، کاشف السلطنه توانست فنون کشت و تولید چای را یاد بگیرد و با مطالعه و بررسی شرایط آب و هوایی ایران و مشابهت آب‌وهوای شمال ایران با کشور هندوستان، با زحمات فراوانی تعدادی بذر و سه هزار اصله نهال را با گاری و درشکه به ایران منتقل کرد، سپس کشت چای در لاهیجان و کلارآباد را آغاز نمود. از آنجاییکه اولین بار کشاورزان لاهیجانی اقدام به کشت چای نمودند، مقبره کاشف السلطنه نیز در لاهیجان ساخته شد و امروزه به صورت گنجینه تاریخ چای ایران تبدیل شده است.
نوشیدن چای آنقدر در بین ایرانیان محبوب است که آمارهای جهانی نشان می دهند کشور ایران به تنهایی بین 4 الی 5 درصد مصرف چای جهان را به خود اختصاص داده است.
منابع:
درکام
همشهری آنلاین
کافی مافی
